Kawa rozpuszczalna to dosyć często kupowany produkt na polskim i światowym rynku. Pozwala on na proste i szybkie przygotowanie kawowego napoju, jego przyrządzenie opiera się bowiem jedynie na zalaniu wrzątkiem zmielonych ziaren kawy (wcześniej poddanych odpowiednim przemianom) oraz udoskonaleniem smaku otrzymanego naparu przy użyciu wybranych dodatków oraz przypraw. Jak powstaje kawa rozpuszczalna, jak wygląda oraz na czym polega jej produkcja? Czy pozwala na otrzymanie napoju o wysokiej jakości walorach smakowych?
Kawa rozpuszczalna – co to takiego?
Kawa rozpuszczalna to produkt ekstrakcji ziaren kawy, które zostały uprzednio obrane z łupin, prażone oraz zmielone. Praktycznie każdy jej konsument lub osoba która została kiedyś poczęstowana omawianym napojem wie, jak wygląda kawa rozpuszczalna- jest to sypki produkt, o bardzo drobnych cząsteczkach, charakteryzujący się brązowym kolorem o ciemniejszym lub jaśniejszym odcieniu.
Historia kawy rozpuszczalnej znajduje swoje źródła w roku 1891, kiedy Nowozelandczyk Dawid Strang jako pierwszy opatentował proszek kawy zdolny do rozpuszczania. Później, kawa rozpuszczalna weszła na rynek Chicago, po odniesieniu sukcesu na wystawie panamerykańskiej w 1901 roku oraz uzyskaniu opatentowania dwa lata później). Kawa rozpuszczalna opanowała następnie rynek francuski oraz belgijski. Produkt znalazł swoje zastosowanie podczas i wojny światowej, kiedy to został masowo wykupowany dla amerykańskich żołnierzy stacjonujących w okopach. Podobna sytuacja miała miejsce również podczas ii wojny światowej, kiedy to kawa w małych paczuszkach stanowiła codzienny element racji żywieniowych przeznaczonych dla każdego żołnierza. Jednocześnie, na przestrzeni lat, jakość oraz smak kawy rozpuszczanej był poddawany ciągłym ulepszeniom mającym na celu poprawę walorów produktu.
Produkcja kawy rozpuszczalnej
Produkcja kawy rozpuszczalnej w całości rozpoczyna się oczywiście od ziaren kawowca- rośliny uprawianej głównie w klimacie subtropikalnym, na terenie państw ameryki południowej, środkowej ora Afryki. Po zebraniu owoców krzewu kawowego, następuje oczyszczenie ich z łupin, wyjęcie miąższu oraz ziaren kawy. Następnym krokiem jest obróbka otrzymanych ziaren, polegająca kolejno na ich prażeniu, mieleniu oraz ekstrakcji ciśnieniowej.
Ekstrakcja ciśnieniowa, stanowiąca esencję produkcji kawy rozpuszczalnej, odbywa się przy użyciu energii wody podgrzanej do temperatury 175 stopni Celsjusza. Proces ten może odbywać się w maszynie zwanej autoklawem, albo w warniku rurowym. Po ekstrakcji dochodzi do odparowania wody lub liofilizację substratu, co powoduje jego zagęszczenie oraz prowadzi do otrzymania skoncentrowanego ekstraktu ziaren kawy.
Ostatnim etapem produkcji kawy rozpuszczalnej jest suszenie wspomnianego ekstraktu. Proces ten może odbywać się poprzez przedłużenie procesu liofilizacji połączonego z granulowaniem otrzymanego produktu. Jest to opcja pozwalająca na otrzymanie intensywnego aromatu kawy, cząsteczki zapachowe nie są bowiem utleniane podczas opisanej procedury. Innym rozwiązaniem jest zastosowanie suszenia rozpryskowego, a więc rozpylanie substratu w strumieniu bardzo gorącego nawiewu powietrza (osiąga on temperaturę około 200-300 stopni Celsjusza). Jest to metoda wykorzystywana najczęściej na dużą skalę, w jej efekcie otrzymujemy bowiem bardzo łatwo rozpuszczalny ekstrakt kawy.
Skład kawy rozpuszczalnej i jej wartość odżywcza
Kawa rozpuszczalna charakteryzuje się bardzo niską kalorycznością- jeżeli mówimy oczywiście o kawie czarnej, pozbawionej dodatków w postaci mleka czy cukru. Jedna porcja czarnej kawy dostarcza organizmowi około 4 kilokalorii, co jest naprawdę znikomą ich ilością, nie wartą wliczania do dobowego spożycia kalorycznego. Wartość ta wzrośnie do kilkudziesięciu kalorii, kiedy zdecydujemy się na dodanie do napoju cukru oraz krowiego mleka. Kawa rozpuszczalna nie jest bardzo odżywcza pod względem zawartych w niej składników pokarmowych. 100 miligramów kawy dostarcza bowiem znikome ilości potasu, sodu oraz białka (ich ilość szacuje się na tysięczne części grama) oraz zerowe ilości cukrów oraz tłuszczu.
Niemniej, nie oznacza to, że picie kawy nie niesie ze sobą prozdrowotnego działa. Spożywanie tego napoju nie przyczynia się bowiem jedynie do pobudzenia organizmu, stymulacji pracy umysłu oraz lepszej koncentracji. Kawa zwalcza również wolne rodniki dzięki swojemu działaniu antyutleniającemu- opóźnia to proces starzenia organizmu, niweluje stany zapalne mające miejsce na jego terenie oraz zapobiega rozwojowi chorób nowotworowych. Ponadto, usprawnia przepływ krwi, obniża pozom cholesterolu, zwiększa poziom utlenowania organizmu oraz zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona.
Jednakże, spożycie kawy powinno być ograniczone przez osoby cierpiące na nadciśnienie oraz posiadające bardzo wrażliwy układ pokarmowy. Częste picie omawianego napoju może doprowadzić do nasilenia wspomnianych wyżej dolegliwości. Spożywane kawy nie powinno być również częste u kobiet w ciąży.
Jakość kawy rozpuszczalnej
Istnieje powszechny mit, że kawa rozpuszczalna nie powstaje wcale z ziaren kawowca. Po lekturze powyżej przedstawionych informacji wiemy oczywiście, iż jest to oczywista nieprawda. Należy jednak pamiętać, że ziarna kawy używane przy produkcji kawy rozpuszczalnej są zazwyczaj nieco niższej jakości niż te, które stosuje się do przetwarzania gotowych ziaren. Są one zwykle mniej dojrzałe, zdarzają się sztuki uszkodzone, a nawet lekko zgniłe.
Na rynku istnieje kilka różnych rodzajów rozpuszczanych kaw. Ich klasyfikacja opiera się głównie na takich właściwościach, jak odmiana ziaren, ich struktura, odcień oraz forma. Liofilizowana kawa rozpuszczalna cechuje się stosunkowo drobnymi ziarenkami. Jak nietrudno się domyśleć, proces suszenia kawowego ekstraktu w przypadku tego produktu opiera się na procedurze liofilizacji. Możemy kupić także kawę rozpuszczalną aglomeryzowaną – produkt o jeszcze większym rozdrobnieniu ziaren. Jest ona otrzymywana częściowo przez proces suszenia nawiewowego w powietrzu o bardzo wysokiej temperaturze.
Podsumowując, regularne spożywanie omawianego produktu (pomimo ubogiego składu kawy rozpuszczalnej w substancje odżywcze) może nieść ze sobą wiele prozdrowotnych działań. Przygotowanie kawy rozpuszczalnej jest niezwykle szybkie, proste oraz nie wymaga dużych nakładów finansowych, w porównaniu na przykład z przygotowaniem napoju przy użyciu ekspresu wysokociśnieniowego. Należy jednak pamiętać, że ziarna kawy przeznaczonych do produkcji rozpuszczalnego naparu charakteryzują się niższą jakością od tych sprzedawanych w całości. Ponadto, kawa- jak zresztą większość substancji- może stać się toksyczna, kiedy stosujemy ją w zbyt dużej lub częstej dawce. Za bezpieczną ilość kofeiny uważa się dawkę odpowiadającą spożyciu 2-3 filiżanek kawy dziennie. Z piciem tego napoju powinny również osoby cierpiące na nadciśnienie, schorzenia przewodu pokarmowego, rosnące dzieci oraz kobiety w ciąży.